گویی انسان امروزی برای گم كردن خود و فرار از اضطراب ها و افسردگی های خویش راهی جز وابستگی به صدها نوع ماده، روان گردان پیدا نكرده است. حال آن كه اگر به مجموع تعداد معتادان به الكل و مواد مخدر در سراسر جهان، شمار كسانی كه به لهو و لعب های دیگر از جمله قمار و انحرافات جنسی و ... اعتیاد دارند را اضافه كنیم، به آمار تكان دهنده و وحشتناكی خواهیم رسید كه خبر از افول دردناك ستاره انسانیت می دهد.

با این كه فجایع ناشی از اعتیاد از جنبه های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و... قابل بررسی است، اما تنها در بُعد پزشكی قضیه می توان به این نكته اشاره كرد كه هر سال بخش عظیمی از توان پزشكی و روانپزشكی كشورها، صرف درمان عوارض جسمی و روانی متعدد معتادان و تاثیرات شومی كه خواه ناخواه بر اعضای خانواده شخص معتاد وارد می شود، می گردد.

هر چند علت های مختلفی در ابتلای به اعتیاد مطرح شده است، اما بیشتر تخدیر روان و تجربه تغییر حالات روانی ناشی از سرخوشی و نشئه است كه سبب گرایش به اعتیاد می شود و به این ترتیب، شخص معتاد از خود می گریزد و دچار خود فراموشی می شود و این درست برعكس جریان مقتدر خودشناسی و معرفت النفس موجود در تعالیم نماز است.

و این گونه است كه نماز حقیقی تیشه بر ریشه اعتیاد می زند. به قول اندیشمند شهید و استاد بزرگ مطهری (ره ):

"راز این كه اكثر جانی های دنیا معتاد به یك سلسله سرگرمی های خیلی شدید از قبیل مصرف تریاك، هروئین، مشروبات الكلی و قمار هستند، این است كه می خواهند از خودشان فرار كنند. مثل این كه درونشان پر از مار و عقرب است و دایم او را می گزند و این اعتیاد ها مانند مرفینی است كه به انسانی كه از شدت درد می نالد تزریق می كنند تا درد را احساس نكند. این بدبختی بزرگی است كه انسان نتواند خودش را آنچنان بسازد تا بتواند با خودش خلوت كند.

برعكس بیشتر اهل صلاح و تقوی و اخلاق (نمازگزاران) و آنهایی كه ندای وجدانشان را همیشه می شنوند، معتاد به اینها نیستند و از هر چه كه آنها را از خودشان منصرف می كند،  فرارمی كنند. دلشان می خواهد، خودشان باشند و در خودشان فكر كنند، چون عالم درونشان از عالم بیرونشان واقعی تر و سالم تر است." ⁽²⁾

(1) تحف العقول ، صفحه 224